Tiroid bezinin çeşitli sebeplere bağlı olarak büyümesine “guatr” denir.
Tiroit hormonunun yetersiz veya eksik salgılanması (hipotiroidi), iyot ve selenyum yetmezliği, genetik eğilim veya ailede guatrın olması, Hashimoto tiroiditi, gebelik ve emzirme dönemleri, beyinde bulunan hipofiz bezinden aşırı TSH hormonu salgılanması ve bazı ilaçlar örneğin psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum ilacı, tiroit bezini büyütmektedir.
Guatr Şikâyet Yapar mı?
Guatrlı hastaların büyük bir kısmında herhangi bir şikâyet yoktur. Ancak tiroid bezi çok büyüdüğünde estetik bir bozukluk yaratabileceği gibi, nefes borusu ve yemek borusuna da baskı yaparak öksürük, nefes darlığı ve yutma zorluğu gibi şikayetler yapabilir. İyot yetmezliği aşırı ise, tiroid bezi yetmezliği yani tiroid hormon salgılanmasında azlık (hipotiroidi) ve ona bağlı şikâyetler olabilir. Hastalığın erken evresinde ve çocukluk döneminde yumuşak ve düz bir guatr vardır. Erişkin yaşlara gelindiğinde guatr içinde nodüller ve kistik yapılar bulunabilir. Tiroid hormon tetkikleri genellikle normal sınırlar içindedir.
Genetik eğilim veya ailede guatrlı bir lişi veya kişilerin olması, tiroid hormon oluşumundaki genetik bozukluklar, iyot veya selenyum eksikliği, Hashimoto hastalığı, iyot yetmezliği olan bölgelerde yaşamak, gebelik, bazı psikiyatrik ilaçların “lityum” kullanılması, sigara içmek, beyinde bulunan hipofiz bezinden aşırı TSH hormonu salgılanması tiroid bezini büyüten nedenlerdir.
Guatr Bölgesel Farklılık Gösterir mi?
Guatr dediğimiz tiroid bezinin büyümesi durumu ülkemizde her 100 kişiden 30’unda görülürken bazı bölgelerimizde bu oran %50’lere çıkmaktadır. Tiroid bezindeki nodül dediğimiz oluşumlar veya “nodüler guatr” ise neredeyse toplumdaki her 100 kişiden 50 veya 60’ında saptanmaktadır.
Yapılan araştırmalar Türkiye’de kişilerin günlük almaları gereken iyodun ortalama olarak %25’ini aldıklarını göstermektedir.Türkiye için önemli bir konu bu iyodun guatrı olmayan kişilerce korunmak amacı ile alınması gerektiğidir. Aksi halde guatrı olan hasta bundan kurtulmak amacı ile iyot aldığı takdirde bunun faydadan çok zararı olmaktadır İod eksikliği ola Orta Avrupa ülkelerinde fırınlarda pişen ekmeğe ve sofrada kullanılan tuza eklenen iyod ile iyod eksikliği ve buna bağlı olarak gelişen guatr sorunu büyük ölçüde çözülmüştür. Ülkemizde guatr Karadeniz bölgesinde sık görülür. Guatrın Karadeniz bölgesinde sık görülmesinin nedeni bu bölgede iyot yetmezliğinin bulunmasıdır. Ayrıca guatr İç Anadolu bölgesi, Göller Bölgesi, Burdur ve Isparta’da yaygındır.
